Ik had er een tijd over nagedacht om het volgende verhaal te schrijven. Door sommigen werd ik benaderd of ik iets van deze crash wist. Het is lang geleden, maar het toeval hielp mij een beetje.
Ik kwam er namelijk achter dat ik reeds sinds lange tijd op een woonboot woon waar dit ongeval zich zeer dichtbij heeft afgespeeld.
Ik ging eens informeren bij mensen in de buurt of zij zich er nog iets van konden herinneren. Samen met de verhalen van hen en wat ik al wist, kreeg ik een aardig idee van wat er was gebeurd. Maar gezien de trieste afloop van het geheel zag ik er toch van af om het op papier te zetten. Ik dacht dan aan de nabestaanden van de omgekomen vlieger Adjudant Onderofficier Vlieger (AOOV) A.J. (Toon ) van Dun.
Via Facebook kwam ik toevallig in contact met Ton van Dun, de zoon van Toon. Na dit contact hebben wij bij mij thuis een ontmoeting gehad. Hij heeft mij voorzien van veel documenten en liet mij weten dat hij er geen bezwaar tegen had dat ik een verhaal zou plaatsen. De gegevens van Ton bevatten veel technische informatie. Ook de verhalen van diverse getuigen hebben mij geholpen. Ik ga echter niet dieper in op het gebied van de techniek, vliegomstandigheden en mogelijke oorzaak van het ongeluk. Dit is zeer comlex, daar voor mis ik de nodige kennis.
Berichten en foto’s uit de media van die tijd plaats ik, omdat zij misschien meer zeggen dan woorden.
HET VERHAAL
Op 4 mei 1964 begon een drie koppige bemanning aan een oefenvlucht met de Augusta Bell 223. De bemanning bestond uit de vlieger/leerling LTZV 1 van Vlijmen (Luitenant ter Zee der eerste klasse Vlieger) , vlieger/insctructeur AOOV (Adjudant Onder Officier Vlieger) Toon van Dun en boordwerktuigkundige (mecano) VGMR 1 (Vliegtuigmaker der eerste klasse) Toon Steman.
LTZ van Vlijmen beschikte reeds over zeer ruime vliegervaring op diverse vliegtuig types. Het was zijn vierde familisatie- vlucht op deze helikopter.
AOOV van Dun had, hij vloog vanaf 1943, natuurlijk ook heel veel ervaring op andere types. Hij vloog ondertussen ook al geruime tijd op de Augusta Bell.
De vliegervaring van Toon Steman in die tijd weet ik niet. Hij is later een goede vriend van mij geworden en wij hebben samen nog veel op de Neptune en Orion gevlogen. Hij heeft over dit voorval echter nooit met mij gesproken.
DE VLUCHT
Zij vlogen diverse circuits (naderingen van het vliegveld) en maakten gesimuleerde noodlandingen in verschillende configuraties. Tijdens de laatste nadering viel na een vreemd geluid en een doffe plof het vermogen van de motor weg. Ze zaten toen op drie á vierhonderd voet (100 a 200 meter) ongeveer in de nabijheid van Haagsche Schouw. Ze hadden een noordelijke koers, ongeveer gelijk aan de Oude Rijn waaraan zij soms evenwijdig- en soms boven vlogen, met een snelheid van 70 knopen (130 km/u). De besturing werd direct over genomen door de instructeur. Deze wist een aantal huizen, een vuilnisbelt en enkele woonboten te ontwijken. Maar hij kon, misschien ook mede daardoor, echter niet voorkomen dat de helikopter met hoge daalsnelheid het water raakte en werd vernield.
Men vermoedde dat zowel de lage snelheid als de geringe hoogte een geslaagde autorotatie (soort noodlanding zonder motorvermogen, waar de rotor, ontkoppeld, als een soort luchtrem wordt gebruikt), onmogelijk hadden gemaakt. Ook verklaarden meerdere ooggetuigen dat de hoofd rotor zeer langzaam draaide of zelfs nagenoeg stil stond. Buiten dit voorgaande is de toen harde wind misschien eveneens van invloed geweest. Nogmaals, dit zijn dingen die mij ten hore kwamen. Zoals ik al eerder zei, ik begrijp ze maar kan er niet zelf over oordelen.
NA DE CRASH
Deze werd door verschillene mensen waargenomen. Sommigen van hen kwamen direct in actie. Enkele bewoners van de zeer nabij gelegen woonboten en meer helpers sprongen te water om de mannen te helpen. Zij wisten van Vlijmen en Steman te redden. Helaas kwam Toon van Dun om het leven. Ik plaats hierna, zoals ik al zei, enkele verhalen van de redders uit de media van toen. Ook voeg ik wat foto’s toe. Zij spreken denk ik voor zichzelf.
Jan Vroege
Marine luchtvaart dienst.
