Door Henk Imthorn
De Ryndyck is in de veertiende eeuw aangelegd. De start vond plaats in 1330: “aanleg ene dyc lopende van Zwammerdam tot Catwyck ant hoge van de lande”. De dijk moest het zuidelijk deel beschermen tegen wateroverlast vanuit het noorden. Na de Sint Elisabethsvloed (1421) werd de dijk extra verhoogd en verbreed. In 1661 werd de weg verzand en verhard met puin. De weg loopt vrijwel evenwijdig aan de Rijn op een afstand tussen de 30 en 60 meter. Alleen ter hoogte van het Boonrak en het Duyfrak volgt de weg de Rijn niet. In de dertiende eeuw meanderde de Rijn richting het noorden, waardoor dit gebied (buitendijks) is ontstaan.
De weg van Karwijk naar Leiden begint ter hoogte van de Turfmarkt in Katwijk en loopt via Valkenburg tot aan de singel bij het Noordeinde. Lange tijd was één naam voor de weg (dijk) voldoende. In de volksmond werd daaraan toegevoegd: de weg naar Leiden of Voorschoten, Den Haag en Katwijk. In de zeventiende eeuw werd het Valkenburgse deel ook wel Heerewech genoemd.
Op 27 juli 1822 werd bij Koninklijk Besluit bepaald dat de weg tussen de schouw en Katwijk aan Zee bestraat zou worden. De kosten werden o.a. uit tolgelden betaald. Vanaf die tijd werd de Ryndyck, in ieder geval in Valkenburg, Straatweg genoemd.
De tolheffing vond plaats op Voorschotens grondgebied. De hele tolheffing was voor de Valkenburgers een doorn in het oog. Er was immers maar één toegangsweg. Het was dan ook groot feest toen op oudejaarsavond 1939 de Tol in brand stond. Het was eindelijk gedaan met die duitendief. In het begin van de negentiende euuw (Franse bezetting) werd de straatnaaam een officieel gebeuren en kregen de huizen en gebouwen een nummer. In Valkenburg werden de nummers niet gekopped aan de straat, maar telde men gewoon door. Valkenburg had toen 66 genummerde panden (bron: Jan Portengen, Huizen en Bewoners). In 1940 kende Valkenburg 269 panden. De huisnummering was toen al per straat en de naam Rijndijk geschiedenis. Het Valkenburgse deel heette toen Valkenburgse weg. Van nummer 1 (weduwe Zandbergen-Haasnoot) op de grens met Katwijk tot aan nummer 179 (Verhaar) op de grens met Voorschoten (Wassenaarse Wetering). Ruim 55% van de Valkenburgers woonde langs deze weg.
Ten tijde van de wederopbouw in 1946 kreeg de straat haar huidige benaming.
Alleen op het gedeelte ter hoogte van de Stevenshof heeft de weg van katwijk naar Leiden haar oorspronkelijke naam behouden: de Rijndijk.
