Door Henk lmthorn
De kruisweg één van de oudste straten in ons dorp, loopt van de Broekweg ten zuidraresten van de kerk naar het begín van de Middenweg”
De naam Kruisweg verwijst naar de kruisverheffing welke ieder jaar op 14 september plaats vond. De processie met de reliek van het H. Kruis volgde op het feest van Kruisverheffing hoogstwaarschijnlijk de volgende route: H. Kruiskerk-Heerweg naar Valkenburg {thans Hoofdstraati-Torenvlietlaa nBuyrweg {thans Achterweg}-H. Kruiskerk.
ln een oorkonde van 2 maart 1475 wordt een regeling getroffen tussen Johan van Drongelen, landcommandeur van de Duitse orde, en pastoor van Valkenburg enerzijds en de kerkmeesters van Valkenburg anderzijds met betrekking tot de jaarlijkse inkomsten uit de cultus van het H. Kruis en de inanciële verplichtingen die alle partijen in deze verder hebben. Blijkbaar groeide in de tweede helft van de 15e eeuw de devotie van de gelovigen voor het H. Kruis en daarmee ook de inkomsten van de kerk.
In de genoemde oorkonde van L476 komen ook enkele financÍële zaken aan de orde die betrekking hebben op het feest van Kruisverheffing en de ommegang met het H. Kruis te Valkenburg op die dag. ln de passage die betrekking heeft op de jaarlijkse betalingen aan de pastoor, worden ook de door hem gemaakte kosten tijdens deze feestdag besproken. Over de kasten die de pastoor tijdens de plechtigheden van Kruisverheffing maakte, kon hij door de kerkmeesters nimmer worden aangesproken.
Volgens de katholieke geestelijke en historicus Hugo Van Heussen {1659-1719) werd een soortgelijke overeenkomst, waaruit blijkt dat de cultus aanzienlijke inkomsten met zich meebracht, al eens eerder opgemaakt {l januari I4741en op 4 mei 1504 te Utrecht vernieuwd. Van Heussen noteerde ook enkele bijzonderheden over de kerk tijdens de feestdag en noemde zelfs een deel van de route waarlangs de processie trok:
